Czy ustanowienie służebności osobistej przy darowiźnie mieszkania wpływa na opodatkowanie?

• Darowizna od ojca oraz ciotek obciążona ustanowieniem służebności mieszkania
• Dożywotnie ustanowienie służebności osobistej będzie stanowić ciężar darowizny
• Podsumowanie

Darowizna od ojca oraz ciotek obciążona ustanowieniem służebności mieszkania

Przed notariuszem, trójka spadkobierców złożyła dla Pani ofertę umowy darowizny wraz z pleceniem służebności osobistej. Darowizna jest spadkiem po zmarłych rodzicach darczyńców (Pani dziadkach) w postaci mieszkania dla trójki ich dzieci (Pani ojca i jego sióstr). Spadkobiercami jest Pani ojciec i jego dwie siostry (dla których jest Pani bratanicą).

Darowizna dla Pani będzie ustanowiona na całość mieszkania czyli każdy odda Pani swój udział wynoszący 1/3. Każdy ze spadkobierców zrzeka się swojej części spadku na Pani rzecz, jako jedynego właściciela ale pod warunkiem ustanowienia dożywotniej służebności osobistej na rzecz Pani ojca i jego żony (Pani matki).

Każdy z darczyńców nałoży na Panią obowiązek ustanowienia służebności osobistej na rzecz Pani ojca i matki czyli darowizna będzie obciążona jednogłośnym poleceniem darczyńców o ustanowieniu służebności osobistej na dwie osoby.

Dożywotnie ustanowienie służebności osobistej będzie stanowić ciężar darowizny

W przypadku przyjęcia oferty umowy darowizny z poleceniem ustanowienia służebności na nieruchomości, co do zasady podlega ona opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Jednakże, narzucone dożywotnie ustanowienie służebności osobistej dla Pani rodziców powoduje, że nie dochodzi do wzbogacenia. Tym samym polecenie darczyńców o przyjęciu darowizny w postaci spadku rodzinnego będzie stanowić ciężar darowizny.

Wartość tego ciężaru podlegać będzie odliczeniu od podstawy podatkowej umowy darowizny. Jako że poleceniem darczyńców jest ustanowienie służebności osobistej mieszkania, wartość tego ciężaru należy obliczyć zgodnie z przepisami. W przypadku ustanowienia służebności osobistej na czas nieokreślony, wartość ciężaru wynosi 4% wartości lokalu, będącego odrębną nieruchomością, pomnożona przez 10 lat.

Podsumowanie

Zgodnie z interpretacją KIS lub MF, w przypadku przyjęcia oferty umowy darowizny z poleceniem ustanowienia służebności osobistej na nieruchomości, ciężar darowizny (wartość służebności) będzie stanowił odliczenie od podstawy podatkowej umowy darowizny. Wartość tego ciężaru należy obliczyć zgodnie z przepisami, czyli mnożąc 4% wartości lokalu przez 10 lat, jeśli służebność jest ustanowiona na czas nieokreślony.

Dla pytającego oznacza to, że może zapłacić podatek pomniejszony o wartość dwóch służebności osobistych. Dla organów administracji skarbowej oznacza to, że w przypadku podobnych sytuacji, należy uwzględniać wartość służebności osobistej przy obliczaniu podatku od spadków i darowizn.

Źródło: Interpretacja indywidualna z dnia 23 grudnia 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4015.149.2022.2.BB