Czy ustanowienie nieodpłatnej służebności mieszkania na rzecz swojej matki podlega opodatkowaniu?

• Służebność osobista mieszkania na rzecz matki
• Nie podlega opodatkowaniu
• Podsumowanie

Służebność osobista mieszkania na rzecz matki

Mężczyzna zamierza ustanowić na rzecz swojej matki nieodpłatną i dożywotnią służebność osobistą mieszkania. Służebność ta będzie polegać na swobodnym prawie do wspólnego korzystania z całego lokalu. Mężczyzna jest żonaty, a małżeństwo to podlega ustrojowi wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Służebność będzie ustanowiona na odrębnej nieruchomości, której właścicielami są mężczyzna i jego żona. Wartość lokalu mieszkalnego przekracza kwotę wolną od podatku dla nabywcy z I grupy podatkowej.

Służebność zostanie ustanowiona na podstawie umowy w formie aktu notarialnego, a zgoda żony mężczyzny zostanie wyrażona również w formie aktu notarialnego (zgoda w trybie art. 37 § 1 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy).

W tym stanie sprawy we wniosku o wydanie interpretacji zostało sformułowane pytanie: Czy po ustanowieniu na rzecz Pani J.N. nieodpłatnej i dożywotniej służebności osobistej mieszkania przez jej syna Pana T.N., pozostającego w związku małżeńskim z Panią A.N., w którym obowiązuje ustrój wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej, i za zgodą jego żony wyrażoną w trybie art. 37 § 1 Kodeksu rodzinnego, notariusz jako płatnik podatku od dokonanej w formie aktu notarialnego umowy nieodpłatnego ustanowienia służebności nie będzie zobowiązany do pobrania tego podatku?

Nie podlega opodatkowaniu

Zgodnie z interpretacją  Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, ustanowienie nieodpłatnej służebności mieszkania na rzecz osoby wymienionej w zamkniętym katalogu osób określonych w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie podlega opodatkowaniu, nawet jeśli wartość służebności przekracza kwotę wolną od podatku. Zatem notariusz, jako płatnik podatku, nie będzie zobowiązany do pobrania podatku od dokonanej w formie aktu notarialnego umowy nieodpłatnego ustanowienia służebności, jeżeli spełnione zostaną warunki, takie jak ustanowienie służebności na podstawie umowy w formie aktu notarialnego pomiędzy matką a synem, oraz wyrażenie zgody przez synową w formie aktu notarialnego.

"Podsumowując, nabycie ograniczonego prawa rzeczowego (nieodpłatnej służebności mieszkania) - jak sama Pani wskazała - nastąpi na podstawie umowy zawartej wyłącznie pomiędzy Panem T.N. a Panią J.N. (matką jako nabywcą prawa). Zatem w sytuacji gdy Pani A.N. (żona Pana T.N.) wyrazi zgodę, o której mowa w art. 37 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na ustanowienie ww. służebności, nabycie to skorzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn." - wskazał organ. 

Analogiczne stanowisko przedstawił Dyrektor KIS w swoich przeszłych interpretacjach: z 19 sierpnia 2022 roku, Znak: 0111-KDIB2-2.4015.98.2022.1.DR oraz z 29 października 2021 roku, Znak: 0111-KDIB2-2.4015.127.2021.1.PB. 

Podsumowanie

Wynika z interpretacji, że ustanowienie nieodpłatnej służebności mieszkania na rzecz osoby wymienionej w katalogu osób określonych w ustawie o podatku od spadków i darowizn, nie podlega opodatkowaniu, nawet jeśli wartość służebności przekracza kwotę wolną od podatku. W związku z tym, notariusz, jako płatnik podatku, nie będzie zobowiązany do pobrania podatku od umowy ustanowienia służebności, jeżeli spełnione zostaną określone warunki. 

Źródło: Interpretacja indywidualna z dnia 5 kwietnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4015.30.2023.1.DR